Klimatyczny Bilans Wodny za okres od 1 maja do 30 czerwca 2021

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W piątym okresie raportowania tj. od 1 maja do 30 czerwca 2021 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -101 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 7 mm w stosunku do poprzedniego okresu (21 IV-20 VI).

Największy deficyt wody notowany był na obszarze: Równiny Gryfickiej, Białogardzkiej, Nowogardzkiej, Wysoczyźnie Łobeskiej Pojezierzu Drawskim i Ińskim oraz na Wysoczyźnie Polanowskiej, Pojezierzu Bytowskim i Pojezierzu Kaszubskim od -170 do -219 mm. Mniejsze niedobry wody notowano w południowej części Niziny Południowowielkopolskiej, Wzniesieniach Południowomazowieckich, Pojezierzu Mrągowskim i Ełckim, Polesiu Zachodnim, oraz Równinie Tarnobrzeskiej od -150 do -169 mm. Na pozostałym terytorium kraju niedobory wody były mniejsze od -50 mm do -150 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienia suszy rolniczej na terytorium Polski.

Susza rolnicza występowała na terenie województw:

1. zachodniopomorskiego,
2. pomorskiego,
3. wielkopolskiego,
4. łódzkiego,
5. warmińsko-mazurskiego,
6. lubelskiego,
7. świętokrzyskiego,
8. kujawsko-pomorskiego,
9. podlaskiego,
10. opolskiego,
11. dolnośląskiego,
12. podkarpackiego,
13. mazowieckiego,
14. lubuskiego,
15. śląskiego,
16. małopolskiego.

Susza występowała w jedenastu uprawach:

1. zbóż jarych,
2. rzepaku i rzepiku
3. krzewów owocowych,
4. zbóż ozimych
5. roślin strączkowych.
6. kukurydzy na ziarno,
7. kukurydzy na kiszonkę,
8. truskawek,
9. tytoniu,
10. warzyw gruntowych,
11. drzew owocowych.

W piątym okresie raportowania od 1 maja do 30 czerwca 2021 r. największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 750 gminach (30,28% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 8,8 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 8,43% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 3,7 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż jarych w województwach przedstawia tab. 1.

Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	zachodniopomorskie	113	90	79,65	50,24
2	pomorskie	123	94	76,42	36,86
3	wielkopolskie	226	150	66,37	15,18
4	łódzkie	177	91	51,41	13,73
5	warmińsko-mazurskie	116	57	49,14	3,90
6	lubelskie	213	76	35,68	3,07
7	świętokrzyskie	102	34	33,33	2,78
8	kujawsko-pomorskie	144	41	28,47	2,41
9	podlaskie	118	32	27,12	2,47
10	opolskie	71	16	22,54	1,51
11	dolnośląskie	169	18	10,65	1,51
12	podkarpackie	160	16	10,00	0,85
13	mazowieckie	314	28	8,92	0,42
14	lubuskie	82	4	4,88	0,34
15	śląskie	167	2	1,20	0,04
16	małopolskie	182	1	0,55	0,00

Suszę notowano również w uprawach rzepaku i rzepiku. Notowano ją w 750 gminach (30,28% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 16,1 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Susza wystąpiła na obszarze 7,83% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 3,9 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania) Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach rzepaku i rzepiku w województwach przedstawia tab. 2.

Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach rzepaku i rzepiku

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	zachodniopomorskie	113	90	79,65	46,62
2	pomorskie	123	94	76,42	34,48
3	wielkopolskie	226	150	66,37	13,60
4	łódzkie	177	91	51,41	12,77
5	warmińsko-mazurskie	116	57	49,14	3,73
6	lubelskie	213	76	35,68	3,04
7	świętokrzyskie	102	34	33,33	2,66
8	kujawsko-pomorskie	144	41	28,47	2,30
9	podlaskie	118	32	27,12	2,47
10	opolskie	71	16	22,54	1,25
11	dolnośląskie	169	18	10,65	1,50
12	podkarpackie	160	16	10,00	0,76
13	mazowieckie	314	28	8,92	0,42
14	lubuskie	82	4	4,88	0,34
15	śląskie	167	2	1,20	0,04
16	małopolskie	182	1	0,55	0,00

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. W tych uprawach notowano ją w 543 gminach (21,92% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 1,4 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Susza wystąpiła na obszarze 6,10% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 0,6 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowych w województwach przedstawia tab. 3.

Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	zachodniopomorskie	113	86	76,11	45,39
2	pomorskie	123	84	68,29	32,62
3	wielkopolskie	226	118	52,21	8,16
4	warmińsko-mazurskie	116	46	39,66	2,16
5	łódzkie	177	63	35,59	8,96
6	świętokrzyskie	102	25	24,51	0,98
7	kujawsko-pomorskie	144	29	20,14	0,66
8	lubelskie	213	35	16,43	1,10
9	opolskie	71	9	12,68	0,49
10	podlaskie	118	14	11,86	0,55
11	podkarpackie	160	14	8,75	0,49
12	dolnośląskie	169	9	5,33	0,40
13	mazowieckie	314	10	3,18	0,15
14	lubuskie	82	1	1,22	0,01

Suszę notowano również w uprawach zbóż ozimych. Notowano ją w 398 gminach (16,07% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 9,3 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 4,63% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 2,4 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż ozimych w województwach przedstawia tab. 4.

Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	zachodniopomorskie	113	85	75,22	39,95
2	pomorskie	123	77	62,60	26,52
3	wielkopolskie	226	86	38,05	4,75
4	łódzkie	177	46	25,99	5,47
5	warmińsko-mazurskie	116	29	25,00	0,97
6	świętokrzyskie	102	14	13,73	0,47
7	opolskie	71	7	9,86	0,23
8	lubelskie	213	20	9,39	0,50
9	podkarpackie	160	10	6,25	0,27
10	kujawsko-pomorskie	144	8	5,56	0,24
11	podlaskie	118	5	4,24	0,18
12	dolnośląskie	169	6	3,55	0,09
13	mazowieckie	314	5	1,59	0,06

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach roślin strączkowych. W tych uprawach notowano ją w 258 gminach (10,42% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 0,6 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Susza wystąpiła na obszarze 3,14% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 0,5 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach roślin strączkowych w województwach przedstawia tab. 5.

Tabela 5. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	zachodniopomorskie	113	81	71,68	31,16
2	pomorskie	123	68	55,28	19,18
3	wielkopolskie	226	44	19,47	1,64
4	łódzkie	177	29	16,38	3,15
5	warmińsko-mazurskie	116	14	12,07	0,22
6	opolskie	71	5	7,04	0,06
7	świętokrzyskie	102	5	4,90	0,19
8	podkarpackie	160	5	3,12	0,07
9	lubelskie	213	4	1,88	0,13
10	dolnośląskie	169	2	1,18	0,01
11	kujawsko-pomorskie	144	1	0,69	0,02

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach kukurydzy na ziarno. Notowano ją w 258 gminach (10,42% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 4,6 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 2,18% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 1,2 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w województwach przedstawia tab. 6.

Tabela 6. Zasięg suszy w uprawie kukurydzy na ziarno

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	zachodniopomorskie	113	81	71,68	20,00
2	pomorskie	123	68	55,28	12,57
3	wielkopolskie	226	44	19,47	1,64
4	łódzkie	177	29	16,38	3,15
5	warmińsko-mazurskie	116	14	12,07	0,21
6	opolskie	71	5	7,04	0,06
7	świętokrzyskie	102	5	4,90	0,19
8	podkarpackie	160	5	3,12	0,07
9	lubelskie	213	4	1,88	0,13
10	dolnośląskie	169	2	1,18	0,01
11	kujawsko-pomorskie	144	1	0,69	0,02

 Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach kukurydzy na kiszonkę. W tych uprawach notowano ją w 258 gminach (10,42% gmin Polski) nastąpiło zwiększenie o 4,6 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 2,18% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 1,2 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w województwach przedstawia tab. 7

Tabela 7. Zasięg suszy w uprawie kukurydzy na kiszonkę

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	zachodniopomorskie	113	81	71,68	20,00
2	pomorskie	123	68	55,28	12,57
3	wielkopolskie	226	44	19,47	1,64
4	łódzkie	177	29	16,38	3,15
5	warmińsko-mazurskie	116	14	12,07	0,21
6	opolskie	71	5	7,04	0,06
7	świętokrzyskie	102	5	4,90	0,19
8	podkarpackie	160	5	3,12	0,07
9	lubelskie	213	4	1,88	0,13
10	dolnośląskie	169	2	1,18	0,01
11	kujawsko-pomorskie	144	1	0,69	0,02

Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach truskawek. Notowano ją w 231 gminach (9,33% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 8,2 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 3,18% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 1,8 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach truskawek w województwach przedstawia tab. 8.

Tabela 8. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	zachodniopomorskie	113	79	69,91	32,97
2	pomorskie	123	67	54,47	20,08
3	wielkopolskie	226	34	15,04	1,04
4	łódzkie	177	23	12,99	2,71
5	warmińsko-mazurskie	116	11	9,48	0,19
6	opolskie	71	3	4,23	0,04
7	świętokrzyskie	102	4	3,92	0,13
8	podkarpackie	160	5	3,12	0,03
9	lubelskie	213	4	1,88	0,08
10	kujawsko-pomorskie	144	1	0,69	0,01

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach tytoniu. Notowano ją w 79 gminach (3,19% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 1,5 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,45% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 0,3 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach tytoniu w województwach przedstawia tab. 9.

Tabela 9. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	zachodniopomorskie	113	46	40,71	5,97
2	pomorskie	123	32	26,02	2,20
3	warmińsko-mazurskie	116	1	0,86	0,00

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach warzyw gruntowych. Notowano ją w 79 gminach (3,19% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 1,5 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze na obszarze 0,36% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 0,2 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach warzyw gruntowych w województwach przedstawia tab. 10.

Tabela 10. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	zachodniopomorskie	113	46	40,71	5,97
2	pomorskie	123	32	26,02	2,20
3	warmińsko-mazurskie	116	1	0,86	0,00

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach drzew owocowych. Notowano ją w 79 gminach (3,19% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 0,5 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,35% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 0,1 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach drzew owocowych w województwach przedstawia tab. 11.

Tabela 11. Zasięg suszy w uprawach drzew owocowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	zachodniopomorskie	113	46	40,71	4,22
2	pomorskie	123	32	26,02	2,20
3	warmińsko-mazurskie	116	1	0,86	0,00

Tegoroczny maj był zimny. Najzimniej było w północnych i południowych rejonach Polski, w których notowano temperaturę powietrza od 10 do 12^oC, a miejscami w południowych krańcach kraju nawet 8-10^oC. Na znacznym obszarze Polski temperatura wynosiła od 12 do 13^oC a w Kotlinie Sandomierskiej przekraczała nawet 13^oC. Jedynie na północnych krańcach Polski oraz południowo-wschodnich terenach notowano temperaturę w normie wieloletniej, natomiast na przeważającym terenie kraju była niższa od normy od 1 do 2^oC.

W pierwszej dekadzie czerwca było już wyraźnie cieplej. Najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej od 17 do 18^oC a na Pojezierzu Wielkopolskim nawet od 18 do 19^oC. Tylko nieco chłodniej było na Pojezierzu Zachodniopomorskim i Koszalińskim oraz w południowo-wschodniej części Polsce od 16 do 17^oC. Najchłodniej było na południu kraju od 12 do 16^oC.

W drugiej dekadzie czerwca w dalszym ciągu najchłodniej było na południu kraju od 12 do 14^oC, a najcieplej na zachodnich obszarach Polski od 15 do ponad 16^oC. Na pozostałym terytorium kraju notowano od 14 do 15^oC.

W trzeciej dekadzie czerwca najchłodniej było na południu kraju od 16 do 17^oC, a najcieplej było na wschodzie kraju, w Kotlinie Sandomierskiej oraz na Nizinie Mazowieckiej, w pozostałej części kraju temperaturę powietrza notowano od 18 do 21^oC.

W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najmniejsze stwierdzono w północno-zachodnich i południowo wschodnich obszarach Polski wynoszące od 40 do 60 mm i na tych terenach stanowiły 90-100% normy, a na Wyżynie Lubelskiej, Polesiu Zachodnim i Wołyńskim notowano opady o wielkości tylko 70% normy wieloletniej. Natomiast znacznie wyższe opady od 60 do aż 120 mm notowano w szerokim pasie biegnącym od południowo-zachodnich po północno-wschodnie tereny kraju. Wysokie opady od 100 do ponad 200 mm notowano w Sudetach, w Beskidach Zachodnich oraz w Karpatach. Na przeważającym terenie kraju opady tegorocznego maja stanowiły od 100 a miejscami nawet 150% normy wieloletniej.

W pierwszej dekadzie czerwca na terenie całego kraju notowano bardzo małe opady atmosferyczne nie przekraczające 5 mm, a w niektórych miejscach w ogóle nie wystąpiły. Tylko na terenie Pojezierza Iławskiego, na Równinie Warmińskiej, na Garbie Lubawskim, na Wyżynach: Woźnicko-Wieluńskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Śląskiej, na Pogórzu Środkowo-beskidzkim i Zachodniobeskidzkim oraz w niektórych miejscach Pojezierza Wielkopolskiego notowano nieco większe opady od 5 do 15 mm.

W drugiej dekadzie czerwca w zachodniej części kraju nadal wystąpiły bardzo małe opady atmosferyczne od 5 do 15 mm a nawet w niektórych terenach tego obszaru w ogóle ich nie notowano. Natomiast we wschodniej części kraju notowano opady już większe od 15 do 35 mm, a w południowo-wschodnich rejonach nawet duże od 35 do aż 70 mm.

W trzeciej dekadzie czerwca najmniejsze opady występowały w północnej części Polesia Zachodniego i Niziny Południowo-podlaskiej a także w północno-zachodniej części Niziny Północnomazowieckiej. Opady do 15 mm notowano również w województwie pomorskim, kujawsko-pomorskimi północnej części województwa wielkopolskiego. Najwyższe opady notowano na Roztoczu, południu Wyżyny Lubelskiej, w zachodniej części Niecki Nidziańskiej, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie Przedborskiej oraz na krańcach południowo-zachodnich i północno-zachodnich kraju. Na pozostałym obszarze kraju opady notowano od 15 do 35 mm.

            W okresie sześciodekadowym 1 maja – 30 czerwiec br. na terenie kraju wystąpiło dalsze zmniejszenie deficytu wody dla roślin uprawnych (średnio o ponad 7 mm) w stosunku do poprzedniego monitoringowego okresu. Takie warunki wilgotnościowe sprawiły, że suszę rolniczą stwierdzono w 16 województwach kraju.

            Zdecydowanie największe niedobory wody odnotowano w województwie zachodniopomorskim, pomorskim oraz w województwie warmińsko-mazurskim w których susza wystąpiła aż w 11 uprawach. Nieco mniejsze zagrożenie wystąpiło w woj. wielkopolskim, łódzkim, świętokrzyskim, opolskim, lubelskim, kujawsko-pomorskim i podkarpackim w których stwierdzono jej wystąpienie w ośmiu uprawach. Suszę stwierdzono także w województwie dolnośląskim dla 7 upraw. Natomiast w województwach: podlaskim, mazowieckim, lubuskim, małopolskim oraz śląskim notowano niedobory wody, w których stwierdzono suszę od dwóch do czterech upraw.

Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

• Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB
• Dr hab. Rafał Pudełko
• Dr Katarzyna Żyłowska
• Dr Jan Jadczyszyn
• Mgr Piotr Koza
• Mgr Anna Jędrejek
• Mgr Małgorzata Kozak
• Mgr Tomasz Jóźwicki
• Adrian Matczuk