Klimatyczny Bilans Wodny za okres od 11 kwietnia do 10 czerwca 2021

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W trzecim okresie raportowania tj. od 11 kwietnia do 10 czerwca 2021 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -56 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 34 mm w stosunku do poprzedniego okresu (1 IV-31 V).

Największy deficyt wody notowany był na obszarze Równiny Gryfickiej i na Wysoczyźnie Łobeskiej od -150 do -169 mm. Tylko nieco mniejsze niedobry wody notowano na Równinie Białogardzkiej, Nowogardzkiej, na Pojezierzu Drawskim i Ińskim a także na Polesiu Zachodnim, Wysoczyźnie Lubartowskiej, Płaskowyżu Nałęczowskim od- 120 do -149 mm. Stosunkowo duży deficyt wody wystąpił na obszarze Pojezierza Mrągowskiego, w północnej części Pojezierza Kaszubskiego, na wschodnim terenie Wysoczyzny Polanowskiej a także w południowej części Niziny Południowowielkopolskiej oraz Wzniesieniach Południowomazowieckich od -120 do -139 mm. Na pozostałym terytorium kraju niedobory wody były mniejsze od -50 mm do -119 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienia suszy rolniczej na terytorium Polski.

Susza rolnicza występowała na terenie siedmiu województw:

1. zachodniopomorskiego,
2. lubelskiego,
3. pomorskiego,
4. łódzkiego
5. warmińsko-mazurskiego,
6. świętokrzyskiego,
7. mazowieckiego.

Susza występowała w czterech uprawach:

1. zbóż jarych,
2. zbóż ozimych,
3. truskawek,
4. krzewów owocowych.

W trzecim okresie raportowania od 11 kwietnia do 10 czerwca 2021 r. największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 170 gminach (6,86% gmin Polski) na obszarze 2,01% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż jarych w województwach przedstawia tab. 1.

Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	zachodniopomorskie	113	80	70,80	27,36
2.	lubelskie	213	63	29,58	3,85
3.	pomorskie	123	7	5,69	0,31
4.	łódzkie	177	10	5,65	0,66
5.	warmińsko-mazurskie	116	5	4,31	0,06
6.	świętokrzyskie	102	2	1,96	0,00
7.	mazowieckie	314	3	0,96	0,08

Suszę notowano również w uprawach zbóż ozimych. W tych uprawach notowano ją w 107 gminach (4,32% gmin Polski) na obszarze 0,78% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż ozimych w województwach przedstawia tab. 2.

Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	zachodniopomorskie	113	67	59,29	11,44
2.	lubelskie	213	37	17,37	1,26
3.	łódzkie	177	2	1,13	0,01
4.	pomorskie	123	1	0,81	0,06

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach truskawek. W tych uprawach notowano ją w 60 gminach (2,42% gmin Polski) na obszarze 0,48% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach truskawek w województwach przedstawia tab. 3.

Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	zachodniopomorskie	113	56	49,56	8,28
2.	lubelskie	213	4	1,88	0,01

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. W tych uprawach notowano ją w 51 gminach (2,06% gmin Polski) na obszarze 0,34% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowych w województwie zachodniopomorskim przedstawia tab. 4.

Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	zachodniopomorskie	113	51	45,13	5,85

W ciągu ostatnich 24 lat nie notowano tak zimnego kwietnia jak w tym roku. Temperatura tego miesiąca była niska w całym kraju. Na bardzo dużej powierzchni środkowej Polski notowano ok. 6^oC. Na północnych obszarach kraju na: Wyżynie Małopolskiej, Roztoczu, Przedgórzu Sudeckim oraz Pogórzu Karpackim było jeszcze zimniej od 5 do 6^oC a miejscami notowano nawet 4-5^oC. W Sudetach i w Karpatach było najzimniej, temperatura powietrza na tych terenach wynosiła tylko 1-4^oC. Tegoroczny kwiecień w stosunku do normy wieloletniej był zimniejszy w południowo-wschodniej części kraju o 1^oC, we wschodniej o 1-2^oC, w środkowej Polsce od 2 do 3^oC,
a w zachodnich rejonach było zimniej nawet o 3-4^oC.

Tegoroczny maj był zimny. Najzimniej było w północnych i południowych rejonach Polski, w których notowano temperaturę powietrza od 10 do 12^oC, a miejscami
w południowych krańcach kraju nawet 8-10^oC. Na znacznym obszarze Polski temperatura wynosiła od 12 do 13^oC a w Kotlinie Sandomierskiej przekraczała nawet 13^oC. Jedynie na północnych krańcach Polski oraz południowo-wschodnich terenach notowano temperaturę w normie wieloletniej, natomiast na przeważającym terenie kraju była niższa od normy od 1 do 2^oC.

W pierwszej dekadzie czerwca było już wyraźnie cieplej. Najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej od 17 do 18^oC a na Pojezierzu Wielkopolskim nawet od 18 do 19^oC. Tylko nieco chłodniej było na Pojezierzu Zachodniopomorskim i Koszalińskim oraz w południowo-wschodniej części Polsce od 16 do 17^oC. Najchłodniej było na południu kraju od 12 do 16^oC.

W kwietniu w południowo-wschodniej części kraju notowano wysokie opady od 60 do 120 mm (tj. ok. 140% normy wieloletniej). W środkowej Polsce również opady były wysokie, chociaż mniejsze niż w południowo-wschodniej części kraju, wynoszące w od 30 do 60 mm, stanowiące na tych terenach 90-140% normy. W północnych rejonach Polski były najniższe od 20 do 30 mm a miejscami notowano opady o wielkości nawet poniżej 20 mm i na tych obszarach stanowiły od 40 do ponad 90% normy.

W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najmniejsze stwierdzono w północno-zachodnich i południowo wschodnich obszarach Polski wynoszące od 40 do 60 mm i na tych terenach stanowiły 90-100% normy, a na Wyżynie |Lubelskiej, Polesiu Zachodnim i Wołyńskim notowano opady o wielkości tylko 70% normy wieloletniej. Natomiast znacznie wyższe opady od 60 do aż 120 mm notowano w szerokim pasie biegnącym od południowo-zachodnich po północno-wschodnie tereny kraju. Wysokie opady od 100 do ponad 200 mm notowano w Sudetach, w Beskidach Zachodnich oraz w Karpatach. Na przeważającym terenie kraju opady tegorocznego maja stanowiły od 100 a miejscami nawet 150% normy wieloletniej.

W pierwszej dekadzie czerwca na terenie całego kraju notowano bardzo małe opady atmosferyczne nie przekraczające 5 mm, a w niektórych miejscach w ogóle nie wystąpiły. Tylko na terenie Pojezierza Iławskiego, na Równinie Warmińskiej, na Garbie Lubawskim, na Wyżynach: Woźnicko-Wieluńskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Śląskiej, na Pogórzu Środkowobeskidzkim i Zachodniobeskidzkim oraz w niektórych miejscach Pojezierza Wielkopolskiego notowano nieco większe opady od 5 do 15 mm.

            Stwierdzamy, że niedobory wody dla roślin uprawnych od 11 kwietnia do 10 czerwca były są bardzo zróżnicowane. Największy deficyt wody odnotowano w woj. zachodniopomorskim, gdzie stwierdzamy wystąpienie suszy, powodującej obniżenie polonów przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich warunkach pogodowych w czterech uprawach. W woj. lubelskim suszę notowano w trzech uprawach, w łódzkim i pomorskim w dwóch, natomiast w warmińsko-mazurskim, świętokrzyskim w oraz mazowieckim po jednej uprawie. Najmniejsze niedobory wody występują w zachodniej, południowej Polsce oraz na Mazowszu i na obszarze Żuław Wiślanych.

Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

• Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB
• Dr hab. Rafał Pudełko
• Dr Katarzyna Żyłowska
• Dr Jan Jadczyszyn
• Mgr Piotr Koza
• Mgr Anna Jędrejek
• Mgr Małgorzata Kozak
• Adrian Matczuk