O nawożeniu roślin uprawnych mikroelementami...
Składniki
pokarmowe w zależności od zapotrzebowania ilościowego, a także funkcji,
jaką
pełnią w roślinie, dzieli się umownie na 2 grupy:
-
makroelementy - pierwiastki
budulcowe o podstawowym znaczeniu w
żywieniu roślin, występujące w dość dużych ilościach (powyżej 0,5 g
. kg-1
s. m.), do których zalicza się: azot (N), fosfor (P), potas (K), siarkę
(S),
wapń (Ca) i magnez (Mg).
- mikroelementy - pełniące
funkcje fizjologiczne, występujące w znacznie mniejszych ilościach:
żelazo (Fe),
mangan (Mn), cynk (Zn), miedź (Cu), bor (B), molibden (Mo), chlor (Cl)
i nikiel
(Ni). Do pierwiastków niezbędnych tylko dla niektórych roślin należą:
sód (Na)
(buraki, szpinak), krzem (Si) (ryż, trawy) i kobalt (Co) (motylkowate).
Ponadto
niektóre pierwiastki występujące w roślinach są dla nich zbędne, ale
pożądane w
paszach dla zwierząt i produktach spożywczych dla ludzi. Należą do
nich: jod (J),
fluor (F), selen (Se) i chrom (Cr).
W
produkcji rolniczej uzyskanie wysokiego plonu dobrej jakości jest
uwarunkowane
nie tylko dobrym zaopatrzeniem rośliny uprawnej w makroelementy, ale
również
pokryciem jej zapotrzebowania na mikroelementy. Decydują one bowiem o
efektywnym wykorzystaniu azotu, fosforu czy pozostałych makroskładników
w
tworzeniu biomasy. Mikroelementy, jako składniki lub aktywatory
enzymów,
uczestniczą w wielu reakcjach metabolicznych oraz spełniają bardzo
ważne
funkcje fizjologiczne w roślinie. Bor
bierze udział w metabolizmie
węglowodanów oraz wpływa na rozwój organów generatywnych, spełniając ważną
rolę w procesie kiełkowania pyłku i wzrostu łagiewki pyłkowej. Miedź reguluje
przemianę
związków azotowych, wpływa na tworzenie się chlorofilu oraz na budowę
ścian
komórkowych. Mangan jest odpowiedzialny za
intensywność fotosyntezy oraz
bierze udział w przemianie związków azotowych i węglowodanów. Molibden
jako składnik enzymu zwanego reduktazą azotanową bierze udział w
metabolizmie
azotu. Ponadto wpływa na przemiany fosforu oraz syntezę chlorofilu i
witamin. Cynk
spełnia bardzo ważną rolę w syntezie hormonów wzrostu,
wpływa na przemianę
białek, syntezę witamin B, C, P oraz reguluje przemiany fosforu w
roślinie. Niedobór
mikroelementów w roślinie prowadzi w pierwszej
kolejności do obniżenia jej odporności na niekorzystne warunki
środowiska, a
następnie do obniżenia poziomu plonów i pogorszenia jego jakości.
Nawożenie
mikroelementami roślin uprawnych zyskuje na znaczeniu w obliczu
drastycznego w
ostatnim dziesięcioleciu obniżenia poziomu nawożenia obornikiem, który
jest
cennym źródłem wielu mikroskładników. Na potrzebę nawożenia
mikroelementami
wskazuje również fakt zmniejszenia zużycia nawozów mineralnych
zawierających
balast, np. superfosfatu prostego, kainitu, kizerytu itp., ograniczenie
emisji
przemysłowych oraz uprawa wysoko plonujących odmian. Wymienione
przyczyny systematycznie
pogłębiają niedobór mikroelementów w glebach Polski. Najlepiej
widać to
na przykładzie inwentaryzacyjnych badań gleb przeprowadzonych przez
Instytut
Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa we
współpracy ze stacjami chemiczno-rolniczymi, potwierdzonych badaniami
roślin. Wynika
z nich, że mamy obecnie w kraju aż 60-75% gleb ubogich w bor, około 40%
w
miedź, 20% w molibden i 10% w cynk i mangan.
|