W badaniach prowadzonych w latach 2009–2011 w Radzikowie wykonana została ocena cech morfologicznych, użytkowych i chemicznych 123 obiektów owsa A. sativa L., A. byzantina C. Koch., A. strigosa Schreb., A. abyssinica Hochst., A. fatua L., A. barbata Pott. Przedmiotem badań były stare odmiany, populacje miejscowe, linie hodowlane oraz dzikie gatunki owsa. Celem badań było poznanie zmienności obiektów pod względem cech morfologicznych, użytkowych i jakościowych oraz wybór form najbardziej pożądanych w hodowli. Rośliny oceniano pod względem: wschodów, liczby roślin na dwóch metrach długości rzędu, pokroju roślin, daty wiechowania, wysokości roślin, długości wiechy, typu wiechy, występujących chorób, wylegania, daty dojrzałości. Po zbiorach określono plon z poletka, masę tysiąca ziaren, ciężar objętościowy ziarna oraz barwę łuski. W ostatnim roku doświadczenia wykonano badania jakościowe ziarna. Dla 100 obiektów oznaczono zawartość: suchej masy, białka, tłuszczu, skrobi, popiołu, błonnika i β-glukanów.

      Trzyletnie wyniki obserwacji oraz wyniki badań składu chemicznego poddano analizie statystycznej w pakiecie statystycznym SAS^®. Wykonano analizę wariancji, a następnie zastosowano metodę składowych głównych. Badane obiekty wykazały się dużym zróżnicowaniem pod względem analizowanych cech. Wybrano 15 obiektów wyróżniających się wysokim plonowaniem, odpornością na porażenie chorobami powodowanymi przez grzyby i odpornością na wyleganie. Na podstawie składu chemicznego wskazano obiekty szczególnie przydatne do celów spożywczych i paszowych.

Estimation of morphological, agronomic
traits and chemical composition of oat
accessions in the National Centre for Plant Genetic Resources in Radzików

Summary

      Oat accessions were estimated for morphological and agronomic traits and for chemical constituents in field experiments carried out at Radzików in the years 2009–2011. Old cultivars, local landraces, breeding lines and wild species were investigated. The aim of the study was to complete the oat accessions records. Data were recorded for the following traits: emergence, number of plants in 2 m, growth habit, days to heading, height of plant, length of panicle, shape of panicle, fungal diseases, lodging, date of maturity, yield, thousand grain weight, test weight, lemma color. Content of dry matter, protein, fat, starch, ash, fiber and β-glucan were assessed on grain harvested in 2010.

      ANOVA and PCA were used for statistical analysis. Obtained results showed that the oat accessions greatly differed for the traits studied. Fifteen were singled out as useful for breeding programs because of their high yields, resistance to fungal diseases and low lodging. The chemical analysis showed accessions with the best potential to be utilized by food and animal feed industries.

key words: Avena L., genetic resources, chemical composition, morphological traits,  agronomic traits, statistical analysis