W badaniach przeprowadzonych w latach 2007–2009 na polach doświadczalnych Katedry Szczegółowej Uprawy Roślin, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu badano wpływ kategorii ciężkości gleby, sposobu użytkowania oraz ilości wysiewu na plon świeżej masy, skład chemiczny, wydajność energetyczną i białkową oraz pobranie składników pokarmowych mieszańca sorga z trawą sudańską. Mieszańce sorga z trawą sudańską są słabo rozpoznane w polskich warunkach klimatycznych. Badania podjęto w celu oceny wartości pokarmowej, wydajności energetycznej i białkowej amerykańskiej odmiany Nutri Honey. Doświadczenie założono metodą losowanych podbloków z trzema czynnikami zmiennymi: kategoria ciężkości gleby (gleba lekka, piasek gliniasty – V klasa bonitacyjna; gleba średnia, glina lekka – klasa bonitacyjna III b), sposób użytkowania (1-, 2- i 3-kośny), ilość wysiewu (20 i 40 ziarniaków·m-2). W użytkowaniu 3-kośnym zbiór pierwszego i drugiego pokosu wykonano pod koniec formowania pędu – na początku wiechowania, a trzeciego przed zakończeniem wegetacji; w 2-kośnym rośliny zbierano w fazie wiechowania – początku kwitnienia, 1-kośnego zbioru dokonano w fazie dojrzałości mleczno-woskowej ziarniaków.  Skład chemiczny zebranej paszy był istotnie zróżnicowany przez sposób użytkowania. Istotnie więcej świeżej masy (52,9 t·ha-1) uzyskano na glebie średniej. Przyczyniło się to do większej wydajności energii i plonu białka ogółem (8,8 tys. JPM, 8,2 tys. JPŻ, 1198,5 kg białka z ha). W systemie 2-kośnym zebrano najwięcej zielonki (54,4 t·ha-1), natomiast istotnie więcej energii uzyskano, gdy mieszańca użytkowano 1-kośnie (10,3 tys. JPM i 9,5 tys.  JPŻ). Przy podwojonej ilości wysiewu otrzymano istotnie wyższy plon zielonki (52,3 t·ha-1) i istotnie więcej energii (8,9 tys.  JPM i 8,3 tys. JPŻ). Wyższy plon świeżej masy na glebie średniej przyczynił się do istotnie większego wynosu składników mineralnych (w kg·ha-1): 196,3 N, 25,0 P, 145,4 K, 40,4 Mg, 27,8 Ca, 6,4 Na. Wysiew 20 i 40 ziaren·m-2, mimo wpływu na plonowanie, nie powodował istotnych różnic w pobraniu składników mineralnych.  Na wartość pokarmową i wydajność, a także pobranie składników pokarmowych miał wpływ przede wszystkim sposób użytkowania.  Zwiększenie liczby pokosów w ciągu sezonu wegetacyjnego obniżało wydajność energii, jednocześnie nie miało wpływu na wydajność białka.

The influence of soil heaviness category, method of cultivation and sowing rate on the yield of green mass, chemical composition, energy and protein yield and the uptake of mineral nutrients by sorghum-sudangrass hybrid were studied in the years 2007–2009 in experiment fi elds of the Department of Crop Production of the Wroclaw University of Environmental and Life Sciences. Sorghum-sudangrass hybrid have not been extensively studied in the Polish climatic conditions. Studies were conducted to examine the nutritional value as well as energy and protein yield of an American Nutri Honey variety. The study comprises results obtained from an experiment laid out as a split-plot design with three experiment factors: I – soil heaviness cathegory: light soil – loamy sand, V soil category class; medium heavy soil – light loam III soil category class; II – utilization management (1-, 2- and 3-cut schemes), III – seeding rate (20 and 40 grains m-2). Under the 3-cut management, the fi rst and the second cut were done at the end of shooting-beginning of tasselling. In the 2-cut scheme, the harvest was done at tasselling – beginning of anthesis. When cut only once, the plants were harvested in the milk-dough ripe stage.  The chemical composition of the harvested fodder varied signifi cantly depending on the method of cultivation. Signifi cantly more green mass yield (52.9 t ha^-1) was obtained in medium heavy soil. This resulted in higher energy yield and total protein yield (8.8 thousand UFL, 8.2 thousand UFV, 1198.5 kg protein ha^-1). In twice-cut system, the yield of green matter was the highest (54.4 t ha^-1), whereas signifi cantly more energy was obtained when the hybrid was once-cut (10.3 thousand UFL and 9.5 thousand UFV). At double sowing rate, the yield of green matter was signifi cantly higher (52.3 t ha^-1) and signifi cantly more energy was obtained (8.9 thousand UFL and 8.3 thousand UFV). The higher yield of green mass in medium soil resulted in a signifi - cantly higher content of mineral components (kg ha^-1): 196.3 N, 25.0 P, 145.4 K, 40.4 Mg, 27.8 Ca, 6.4 Na. Although sowing 20 and 40 grains・m-2 had an influence on the yield, it did not result in signifi cant differences in the uptake of mineral components. The nutritional value, yield and uptake of mineral nutrients depended mainly on the method of cultivation used. Increasing the number of cuts during vegetation season decreased the energy effi ciency and did not influence the protein efficiency.

key words: sorghum-sudangrass hybrid, organic compounds,
mineral compounds, nutrients uptake, crops managements