MONITORING CHEMIZMU GLEB ORNYCH POLSKI
w latach 1995 - 2005

    
    IUNG-PIB
Strona główna
O monitoringu...
Kryteria wyboru punktów
Metodyka i zakres badań
Klasy gleb
Kompleksy gleb
Skład granulometryczny
Jednostki typologiczne gleb
Ocena zanieczyszczenia gleb
Frakcje i kationy wymienne
Właściwości gleb I
Właściwości gleb II
Zawartość całkowita I
Zawartość całkowita II
Metale ciężkie,siarka i WWA
    
    Narodowy Fundusz
    Ochrony Środowiska
    i Gospodarki Wodnej



Wstęp

Gleba, obok wody i atmosfery, stanowi podstawowy nieodnawialny element środowiska przyrodniczego i z tego względu jej właściwości decydujące o jakości i przydatności rolniczej muszą być dobrze poznane i monitorowane, a istniejące zasoby szczególnie chronione. Ochrona zasobów glebowych oraz ich jakości dyktowana jest potrzebą zabezpieczenia samowystarczalności produkcji odpowiedniej ilości surowców roślinnych o wysokich parametrach jakościowych, nie tylko dla obecnego, ale i przyszłych pokoleń.
Polska należy do krajów dysponujących bardzo dobrym przestrzennym rozpoznaniem jakości gleb, ich zasobów i przydatności rolniczej. Na rozpoznanie to składają się opracowane w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach, w różnych skalach, mapy glebowo-rolnicze, glebowo-przyrodnicze, waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zanieczyszczenia gleb użytków rolnych metalami ciężkimi, siarką itp.
Polska dysponuje również zbiorem informacji przygotowanych w formie odpowiednich zestawień tabelarycznych i komputerowej bazy danych dotyczących właściwości gleb, powierzchni klas bonitacyjnych i kompleksów przydatności rolniczej gleb oraz waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej , która wskaźnikiem syntetycznym, uwzględniającym ocenę jakości gleby, rzeźbę terenu, warunki wodne i warunki klimatyczne określa możliwości produkcyjne środowiska przyrodniczego kraju. Posiadamy również wiele opracowań, wykonanych przez różne jednostki naukowo-badawcze, charakteryzujących właściwości gleb oraz ich jakość i przydatność rolniczą w ujęciu dla określonych regionów fizjograficznych, jednostek administracyjnych, typów gleb itp.
W IUNG w Puławach określono naturalne zawartości pierwiastków śladowych (metali ciężkich), siarki i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w glebach. Opracowano także kryteria oceny zanieczyszczenia gleb tymi pierwiastkami i substancjami oraz zasady rolniczego wykorzystania gleb zanieczyszczonych.
Każda gleba stanowi wyjątkowo skomplikowany twór charakteryzujący się określonym układem właściwości zależnych od rodzaju skały, z której powstała oraz czasu działania i kierunku przebiegu naturalnego procesu glebotwórczego. Właściwości te mogą być - w mniejszym lub większym stopniu - w zależności od zdolności buforowych gleby modyfikowane działalnością gospodarczą człowieka. Rozmiary tych zmian powinny być dokładnie monitorowane. Fakt nakładania się zmian właściwości gleb spowodowanych czynnikami antropogenicznymi i przyrodniczymi oraz zdolność gleb do samoregulacji tych zmian powoduje ogromną trudność ich analitycznego udokumentowania. Trudność ta jest podstawową przyczyną wciąż stosunkowo słabo rozwiniętego monitorowania właściwości gleb w porównaniu z monitorowaniem innych elementów środowiska przyrodniczego.
Pomimo ogromnej ilości danych o glebach Polski i ich właściwościach chemicznych, fizycznych i fizyczno-chemicznych, dokumentujących stan tych właściwości w określonym czasie, nie dysponowano do roku 1995 systemem monitorowania zmian właściwości gleb zachodzących wraz z upływem czasu pod wpływem czynników przyyrodniczych i działalności gospodarczej człowieka. Założenia takiego systemu zostały opracowane w IUNG na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.